با جشن چهارشنبه سوری به استقبال بهار برویم

به گزارش وبلاگ واحدی، جشن چهارشنبه سوری سلامی دوباره به بهار

در روزهای آخر سال که همه در تکاپوی آماده شدن برای عید هستند، جشن چهارشنبه سوری ، این جشن زیبای باستانی، با شعله های فروزان خود چهره تاریک آخرین سه شنبه سال را سراسر نور می نماید و تمامی مردم با برگزاری این جشن دیرینه به استقبال بهار می روند.

با جشن چهارشنبه سوری به استقبال بهار برویم

برگزاری جشن چهارشنبه سوری(چارشمبه سوری) ریشه در فرهنگ کهن ایران باستان دارد، و یکی از نمادهای مشخصه آن برافروختن آتش است. رسم دیرینه این است که مردم در شب چارشنبه سوری از روی آتش می پرند و با خواندن ترانه هایی مثل زردی من از تو، سرخی تو از من، غم برو شادی بیا ، محنت برو روزی بیا، ای شب چهارشنبه ، ای کلیه جاردنده ، بده مراد بنده، تمام بیماری ها و رنج و غم ها را از خود می زدایند و سلامت و سرور و شادمانی را به زندگی خود دعوت می نمایند.

علاوه بر برافروختن آتش، بسیاری سنت های دیگر نیز در این شب رایج هستند، که البته با گذر زمان بسیار کمرنگ شده و جای خود را به ترقه و مواد منفجره داده و شب زیبای چهارشنبه سوری را به چهارشنبه سوزی تبدیل نموده اند. اما بد نیست حالا که رفته رفته و به مرور زمان این سنت ها به دست فراموشی سپرده می شوند، حداقل نگاهی کوتاه بر فلسفه هر کدام از این سنن داشته باشیم و با چهارشنبه سوری اصیل ایرانی آشنا شویم.

پس با خبرنگاران همراه شوید تا سفری کوتاه به چهارشنبه سوری ایرانی داشته باشیم.

تاریخچه و پیشینه چهارشنبه سوری

چهارشنبه سوری که با نام های چهارشنبه انتها سال و شب چهارشنبه سرخ هم خوانده می گردد، یکی از جشن های ایران باستان است که در غروب آخرین سه شنبه اسفند برگزار می گردد و مردم در این شب با ابرافروختن آتش و پریدن از روی آن به بهار سلامی دوباره می نمایند و در واقع این جشن پیش درآمدی برای جشن های نوروز است.

در حالت کلی چهارشنبه سوری ترکیبی از دو واژه چهارشنبه و سوری به معنای جشن است. جشن چهارشنبه سوری از غروب روز سه شنبه شروع می گردد و تا طلوع صبح فردا ادامه می یابد. طبق آیین ایران باستان مردم در این شب آتش روشن می نمایند و با خواندن جمله زردی من از تو، سرخی تو از من از روی آتش می پرند و به این ترتیب از آتش می خواهند تا غم ها و بیماری های آن ها را در شعله های خود نابود کند و سلامتی و شادمانی را در سال جدید به آن ها هدیه کند. به همن دلیل بسیاری خاکستر باقیمانده از آتش چهارشنبه سوری را نحس می دانند و معتقدند این خاکستر باید از خانه به دور ریخته گردد.

در شاهنامه فردوسی نیز اشاره هایی به این جشن شده است و همین امر نشانه ای بر دیرینه بودن این جشن است.

از سوی دیگر کتایون مزداپور، پژوهشگر آیین زرتشتی درباره این جشن گفته است که جشن ها و آیین هایی ایرانی به همه ایرانیان تعلق دارند و بسیاری از آن ها به دوران پیش از مهاجرت آریاییان به این سرزمین باز می گردند و خیلی از آن ها هرگز زرتشتی نبوده اند، مانند چهارشنبه سوری. البته از آنجایی که آتش برای زرتشتیان مقدس است، آن ها به نقد از پریدن از روی آتش می پردازند.

در حالت کلی چون هیچ سندی بر شروع این جشن وجود ندارد، نمی توان به طور قاطع تصمیم گرفت که چه کسانی در ابتدا تصمیم به برپایی آن گرفتند. اما بسیاری از تاریخ دانان معتقدند که این آیین ربطی به مذاهب ندارد، بلکه جشنی است که در میان عموم ایرانیان رواج دارد.

آیین های چهارشنبه سوری

علاوه بر افروختن آتش در شب چهارشنبه سوری که هنوز در میان سنت های این شب پابرجاست، بسیاری از آیین های دیگری مخصوص این شب هستند که اکثرا به فراموشی سپرده شده اند. در اینجا به تعدادی از آن ها اشاره می کنیم.

کوزه شکنی

یکی از سنت های چهارشنبه سوری که به دست فراموشی سپرده شده است، کوزه شکنی است. در شب چهارشنبه سوری رسم بر این بود که مردم درون کوزه های سفالی کهنه مقداری نمک برای برطرف شورچشمی، سکه ای به نشانه تنگدستی و مقداری زغال برای برطرف سیاه بختی می انداختند. سپس اعضای خانواده آن را دور سر خود می چرخاندند و بزرگترین فرد خانواده کوزه را به بام خانه می برد و به پایین پرتاب می کرد و به این ترتیب درد و بلای خانه را به داخل کوچه می ریخت و بدی و شوربختی را از آن خانه دور می کرد. البته این رسم در میان اقوام مختلف ایرانی کمی متفاوت است و در هر شهر به گونه ای برگزار می گردد.

قاشق زنی

از دیگر رسومات این شب که در میان دختران و پسران رایج بوده است قاشق زنی است. در این شب دختران و پسران جوانی که حاجتی داشتند چادری بر سر خود می کشیدند تا شناخته نشوند. سپس بر در خانه همسایگان خود می رفتند و قاشقی را بر پشت کاسه ای می کوبیدند. صاحبخانه با شنیدن صدای قاشق به در خانه می آمد و مشتی آجیل، شیرینی و یا پول داخل کاسه می ریخت. اعتقاد بر این بود اگر صابخانه به در خانه می آمد و چیزی داخل کاسه می گذاشت حاجت شخص برآورده می شد اما اگر کاسه خالی می ماند، قاشق زن به حاجت خود نمی رسید.

فالگوشی و گره گشایی

یکی دیگر از رسوم چهارشنبه سوری فالگوشی است. به این ترتیب که دختران جوان نیت می نمایند، سپس پشت دیواری می ایستند و به حرف های رهگذران گوش می دهند، و با توجه به صحبت های آنان نیت خود را تفسیر می نمایند.

شال اندازی

این آیین در بسیاری از روستاها و شهرهای ایران رواج داشته و تاکنون نیز در بسیاری از شهرها پابرجا مانده است. در آیین شال اندازی جوانان چندین دستمال رنگین و حریر یا ابریشمی را به یکدیگر گره می زدند و از آن طنابی بلند درست می کردند. سپس طناب را از راه دودکش یا از روی دیوار به داخل خانه ها می فرستادند و چندین سرفه بلند می کردند تا صاحبخانه متوجه حضورشان گردد. صاحبخانه که منتظر این لحظه بود بعد از آویختن طناب، چیزی گوشه شال می گذاشت و آن را گره می زد و برای جوان شال انداز می فرستاد. شخصی که هدیه را دریافت می کرد با توجه به نوع هدیه تعبیر حاجت خود را می کرد. اگر هدیه نان بود، نشانه نعمت، شیرینی نشانه شادمانی، انار نشانه طول عمر، سکه نقره نشانه سپیدبختی و هر چزی تعبیر مخصوص خود را داشت.

کندر و خوشبو

یکی دیگر از آداب چهارشنبه سوری این بود که زنان بر در دکان عطاری می رفتند که رو به قبله بود. سپس از عطار می خواستند تا برای آن ها کندر وشا برای کارگشایی بیاورد. در فاصله ای که عطار برای آوردن کندر می رفت، زنان فرار می کردند و به دکان دیگری می رفتند. از فروشنده آن نیز درخواست خوشبو یا همان اسفند می کردند و عمل خود را در آنجا هم تکرار می کردند. سپس به مغازه سوم می رفتند و برای دفع چشم زخم مقداری کندر و خوشبو می خریدند و به خانه می بردند.

توپ مروارید

این مراسم مختص تهرانی ها بود. توپ مروارید توپ نظامی بزرگی واقع در میدان ارگ تهران قدیم بوده است. گفته می گردد که این توپ به مدت یک قرن در میدان ارگ قرار داشته و خرافات بسیاری پیرامون آن وجود داشته است. در آن موقع زنان و دختران به نیت حاجت روایی دور این توپ جمع می شدند و به آن دخیل می بستند تا حاجت خود را بگیرند. صادق راهنمایی نیز کتاب توپ مرواری را در باره این توپ و در انتقاد به خرافات رایج آن موقع نوشته است.

آجیل جشن چهارشنبه سوری

خوردن آجیل چهارشنبه سوری از آن دسته سنت های شب چهارشنبه سوری است که هنوز پابرجاست. در این شب رسم بر این است که پس از انتها آتش افروزی و پریدن از روی آن، اهل خانه گرد هم می آیند و به خوردن آجیل چهارشنبه سوری که از نوع آجیل شیرین است، مشغول می شوند. البته خوردن آجیلی به اسم آجیل مشکل گشای چهارشنبه سوری نیز در این شب مرسوم بوده است. در آجیل مشکل گشا دانه هایی مثل تخم هندوانه، کدو، پسته، فندق، بادام، نخود، خربزه، گندم و شاهدانه را که از زمستان باقی مانده اند را روی آتش بو می دادند سپس آن را با نمک تبرک می کردند و می خوردند. عقیده بر این بود که هر کسی از این آجیل بخورد نسبت به دیگران مهربان تر می گردد و کینه از او دور خواهد شد.

جشن چهارشنبه سوری در خارج از ایران

بسیاری از ایرانیان مقیم خارج از کشور نیز این جشن را فراموش ننموده اند و بسیاری از آن ها در اروپا، آمریکا و کانادا با بر پا کردن آتش، این جشن را به صورت گروهی برگزار می نمایند و آن را در کنار یکدیگر جشن می گیرند.

و اما سخن آخر:

خبرنگاران امیدوار است تا تمامی هموطنان عزیز با پایبندی به آداب و رسوم و ارج نهادن به ارزش ها و سنن کهن و دیرینه این مرز و بوم، این شب را در کنار همدیگر جشن بگیرند و با خودداری از رفتارهای خطرناک و هنجارشکنی، سلامت و امنیت خود و دیگران را به مخاطره نیندازند و شبی خاطره انگیز را برای خود و خانواده و عزیزانشان رقم بزنند.

خبرنگاران پیشاپیش سالی سرشار از برکت و بهروزی را برای تمامی هموطنان عزیز آرزومند است.

احتمالا این مطلب را هم بپسندید:

منبع: فلای تودی
انتشار: 7 تیر 1398 بروزرسانی: 5 مهر 1399 گردآورنده: huseynvahedi.ir شناسه مطلب: 222

به "با جشن چهارشنبه سوری به استقبال بهار برویم" امتیاز دهید

امتیاز دهید:

دیدگاه های مرتبط با "با جشن چهارشنبه سوری به استقبال بهار برویم"

* نظرتان را در مورد این مقاله با ما درمیان بگذارید