چرا برخی عاشق سفر جاده ای هستند و برخی فقط با هواپیما سفر می نمایند؟ - وبلاگ واحدی

در جایی خواندم که مسافرت، نوعی آیینه است که ویژگی های پنهان شخصیت را به ما نشان می دهد. کسی که حوصله ساعت ها رانندگی یا نشستن در ماشین را دارد، احتمالاً از مسیر و کشف تدریجی ناشناخته ها لذت می برد. از آن سو، کسی که علاقه ای به جاده ندارد و ترجیح می دهد مستقیم سراغ هدف برود، ممکن است عمل گرا و نتیجه محور باشد. این ماجرا فقط درباره سلیقه شخصی نیست، بلکه به سبک زندگی، تجربیات دوران کودکی، مقدار تحمل تنهایی و حتی تربیت خانوادگی هم مربوط می گردد. برخی از کودکی عادت نموده اند با خانواده سفرهای زمینی بروند و جاده برایشان یادآور آرامش است. برخی دیگر شاید با هواپیما سفر کردن را نوعی راحتی یا حتی تشخص بدانند. تفاوت در سلیقه سفر، بی ربط به نوع نگاه افراد به زندگی نیست.

یکی از دوستان تعریف می کرد که همواره پدرش به جای هواپیما، ماشین را انتخاب می کرد چون باور داشت که کنترل مسیر و توقف ها دست خودش است. در حالی که همسرش با اضطراب منتظر رسیدن به مقصد بود و دلش می خواست سریع تر از راه هوایی سفر نمایند. این تفاوت ها فقط درباره زمان یا وسیله نیست، بلکه در عمق خود، مربوط به حس کنترل، مقدار سازگاری با ناشناخته ها و علاقه به تجربه گرایی است. سفر جاده ای برای برخی ها فرصتی است برای اندیشیدن، مرور خاطرات یا حتی تمرکز روی موسیقی و مصاحبه. اما برای برخی دیگر، این مسیر طولانی نوعی شکنجه است که انرژی آن ها را تحلیل می برد. آنالیز علمی این تفاوت ها، می تواند ما را با جنبه های جالب تری از روان انسان آشنا کند. در ادامه، نگاهی خواهیم داشت به دلایل روانی، فرهنگی و شخصیتی این تمایز جالب.

1- سفر جاده ای و رابطه آن با شخصیت تجربه گرا

افرادی که به سفر جاده ای علاقه دارند، اغلب در گروه شخصیت های تجربه گرا یا Experiential Seekers قرار می گیرند. این دسته از افراد تمایل دارند با چشمان خود مسیر را کشف نمایند و از تعامل با محیط تازه لذت ببرند. سفر جاده ای برای آن ها مانند یک فیلم در حال پخش است که از قاب پنجره ماشین دیده می گردد. آن ها اغلب از توقف های بین راه، خوردن غذاهای محلی، یا تماشا چشم انداز ها بکر و غیرتوریستی لذت می برند. تجربه گراها تمایل دارند از مسیر لذت ببرند، نه فقط از مقصد. این ویژگی معمولاً با ریسک پذیری، کنجکاوی و علاقه به تنوع همراه است. تحقیقات روانشناسی نشان می دهد که شخصیت هایی با نمره بالای گگرددگی به تجربه (Openness to Experience) بیشتر به سفر زمینی علاقه دارند. برای آن ها تغییر مسیر، توقف های پیش بینی نشده یا حتی خوابیدن در ماشین، جزئی از جذابیت سفر است. از نگاه این افراد، سفر با ماشین به معنای حضور در روایت است، نه فقط رسیدن به انتها. در مقابل، کسانی که این تجربه را کسالت آور می دانند، معمولاً از پیش بینی پذیری و سرعت بیشتر استقبال می نمایند.

2- سفر هوایی و ویژگی های شخصیت هدف محور

کسانی که ترجیح می دهند همه مسیرهای طولانی را هوایی طی نمایند، معمولاً شخصیت هایی هدف محور یا Goal-Oriented دارند. برای این افراد، زمان مهم ترین سرمایه است و هر دقیقه ای که در مسیر تلف گردد، از ارزش سفر می کاهد. این گروه، مسیر را صرفاً ابزاری برای رسیدن به هدف می دانند و نه بخشی از ماجراجویی. آن ها بیشتر به لذت های برنامه ریزی شده در مقصد فکر می نمایند تا به توقف های غیرقابل پیش بینی در بین راه. این سبک نگاه، معمولاً با شخصیت های کمال گرا (Perfectionist) یا عمل گرا (Pragmatic) مرتبط است. در واقع آن ها ترجیح می دهند مسیر را فشرده، سریع و کم دردسر طی نمایند. از دید این افراد، سفر زمینی بیش از آن که لذت بخش باشد، همراه با خستگی، تصادف های احتمالی یا تاخیر است. آن ها اغلب روی بهره وری (Efficiency) تمرکز دارند و ممکن است سفر جاده ای را نوعی اتلاف زمان ببینند. در چنین شرایطی، انتخاب هواپیما نه از سر تجمل، بلکه برآمده از یک ذهنیت ساختارمند است.

3- نقش عادت های خانوادگی و خاطرات کودکی

عادت های خانوادگی و تجربه های دوران کودکی نقش مهمی در شکل گیری سلیقه سفر دارند. اگر کسی از کودکی با خانواده به سفرهای جاده ای رفته باشد و لحظات خوشی را در آن مسیرها تجربه نموده باشد، احتمال زیادی هست که به این نوع سفر علاقه مند گردد. در مقابل، کسانی که در کودکی در سفرهای طولانی دچار حالت تهوع یا اضطراب شده اند، ممکن است نسبت به سفر زمینی بدبین باشند. خاطراتی مثل بازی های جاده ای، خوابیدن در صندلی عقب یا شنیدن موسیقی در ماشین می توانند حس نوستالژی مثبت ایجاد نمایند. این عادت ها، بعدها در بزرگسالی به یک سلیقه پایدار تبدیل می شوند. بسیاری از کسانی که عاشق سفر زمینی هستند، هنوز هم از همان نوع موسیقی، همان سبک چمدان بستن و همان خوراکی های دوران کودکی استفاده می نمایند. به نوعی، جاده برای آن ها بخشی از هویت خانوادگی است. در مقابل، افرادی که از ابتدا با سفرهای هوایی آشنا شده اند، ممکن است امنیت و سرعت آن را ترجیح دهند. این موضوع نشان می دهد که ترجیح بین هواپیما و جاده، صرفاً انتخاب منطقی نیست بلکه ریشه در گذشته دارد.

4- کنترل مسیر و حس استقلال در سفر جاده ای

یکی از دلایل روانی علاقه به سفر زمینی، حس کنترل یا Control Orientation است. فردی که خودش راننده است یا برنامه توقف ها را معین می نماید، احساس می نماید مسیر در اختیار اوست. این حس استقلال می تواند برای شخصیت های خودمختار، مهم و لذت بخش باشد. توقف در هر نقطه، تعویض مسیر، تغییر برنامه و انتخاب مکان های دلخواه، به فرد حس آزادی می دهد. چنین مسافری از وابسته بودن به زمان بندی هواپیما، محدودیت بار و چک این فراری ست. او ترجیح می دهد در مسیر تصمیم سازی کند و از قوانین خشک فرودگاه ها فاصله بگیرد. روان شناسان معتقدند کسانی که در زندگی روزمره نیز کنترل گرا هستند، سفر زمینی را بیشتر می پسندند. این نوع سفر به آن ها احساس مالکیت و انعطاف پذیری می دهد. در مقابل، افرادی که ترجیح می دهند برنامه ریزی ها را به دیگران بسپارند، ممکن است سفر هوایی را انتخاب نمایند.

5- سفر هوایی و تمایل به کاهش فشار روانی

برخی افراد ترجیح می دهند از تمام دغدغه های مسیر فرار نمایند و تنها بر لذت مقصد تمرکز داشته باشند. این رویکرد اغلب به شخصیت های اجتناب گرا (Avoidant) یا افرادی با آستانه تحریک پایین مرتبط است. برای آن ها، مواجهه با توقف های ناگهانی، خرابی خودرو، مسیرهای ناشناخته یا تغییرات آب وهوایی، منبع استرس است. این افراد تمایل دارند قبل از سفر، همه چیز معین باشد: ساعت پرواز، مدت زمان، محل اقامت و برنامه گردش. سفر هوایی به آن ها حس قطعیت و ساختار می دهد که از نظر روانی آرامش بخش است. آن ها معمولاً حوصله نشستن طولانی در ماشین یا درگیرشدن با مسائل فنی را ندارند. برخلاف افراد جاده دوست که از ناشناخته ها انرژی می گیرند، این افراد از ابهام می ترسند. انتخاب سفر هوایی، برای این گروه، نه یک تجمل، بلکه یک راه چاره روانی برای مدیریت اضطراب است. چنین تفاوتی در ترجیحات، ریشه در نحوه مواجهه افراد با فشارهای محیطی دارد.

6- ارتباط سفر جاده ای با ذهنیت ماجراجو و علاقه به کشف مسیر

افرادی که به سفر جاده ای علاقه دارند، معمولاً ذهنیتی ماجراجو (Adventurous Mindset) دارند و از کشف تدریجی مسیر لذت می برند. برای آن ها، هر پیچ جاده و هر روستا یک امکان تازه برای تماشا و تجربه کردن است. این نوع نگاه، باعث می گردد سفر جاده ای نه تنها خسته نماینده نباشد، بلکه مثل یک داستان در حال باز شدن باشد. این افراد اغلب توقف های بین راه را فرصتی برای تماشا چیزهای غیرمنتظره می دانند. حتی اتفاقات غیرمنتظره مثل گم شدن، مسیر اشتباه یا خوابیدن در یک اقامتگاه محلی برایشان خاطره ساز است. حس پویایی در لحظه (Dynamism in the Moment) در آن ها بالا است و از پیش بینی ناپذیری استقبال می نمایند. آن ها دوست دارند مسیر سفر به میزان مقصد هیجان انگیز باشد. این سبک سفر بیشتر با افرادی که از چارچوب های خشک و از پیش معین شده فراری هستند، سازگاری دارد. جاده برایشان مثل بوم نقاشی بزرگی ست که می توانند هر لحظه روی آن طرحی تازه بکشند.

7- وابستگی به تکنولوژی و راحتی در سفر هوایی

کسانی که سفر هوایی را ترجیح می دهند، معمولاً وابستگی بیشتری به تکنولوژی (Technological Dependency) و امکانات مدرن دارند. برای آن ها وجود اینترنت، برنامه پروازی معین، امکان چک این آنلاین و نبود دردسرهای جاده، یک امتیاز بزرگ محسوب می گردد. این افراد معمولاً برنامه محور هستند و علاقه مندند همه چیز تحت کنترل فناوری باشد. سفر هوایی برای آن ها به معنای صرفه جویی در زمان، تمرکز بر تجربه های دیجیتالی در مسیر و پرهیز از سختی های فیزیکی است. آن ها دوست دارند در کمترین زمان ممکن به مقصد برسند و احتیاجی به برنامه ریزی لحظه به لحظه مسیر نداشته باشند. این سبک زندگی مدرن، با زندگی شهری و دیجیتالی هم راستا است. این افراد معمولاً در زندگی روزمره نیز از ابزارهای هوشمند، اپلیکیشن ها و سرویس های آنی استفاده زیادی می نمایند. تفاوت آن ها با مسافران جاده ای در وابستگی بیشتر به نظم ساختاریافته و پشتیبانی فناورانه است. هواپیما برای آن ها نه فقط وسیله حمل ونقل، بلکه نماد سرعت و بهره وری است.

8- تفاوت در سطح تحمل کسل شدن در مسیرهای طولانی

یکی از عوامل روان شناختی مهم در انتخاب نوع سفر، آستانه تحمل برای کسل شدن (Boredom Tolerance) است. کسانی که سفر زمینی را ترجیح می دهند، معمولاً ظرفیت بالاتری برای مواجهه با یکنواختی دارند. آن ها می توانند ساعت ها به چشم انداز ها بیرون نگاه نمایند، موسیقی گوش دهند یا حتی با خودشان خلوت نمایند بدون آن که احساس خستگی ذهنی نمایند. در مقابل، افرادی که زود کلافه می شوند یا احتیاج دارند پیوسته درگیر محرک های تازه باشند، سفر هوایی را ترجیح می دهند. این افراد ممکن است بعد از چند ساعت رانندگی احساس بی حوصلگی و بی هدفی نمایند. پرواز برایشان یک راه چاره سریع برای رسیدن به جذابیت های مقصد است. این تفاوت در تحمل کسل شدن می تواند با ساختار ذهنی، نوع تربیت و حتی سطح توجه (Attention Span) افراد مرتبط باشد. کسانی که به مراقبه، مطالعه یا سکوت علاقه دارند، اغلب بهتر با سفر زمینی کنار می آیند. درحالی که افراد پرانرژی یا احتیاجمند تفریح دائم، سفر هوایی را ترجیح می دهند.

9- جاده و حس بازسازی ذهنی در افراد درون گرا

افراد درون گرا (Introverts) اغلب سفر جاده ای را به عنوان فرصتی برای بازسازی ذهنی خود در نظر می گیرند. آن ها در مسیرهای طولانی می توانند در سکوت خود فرو روند، فکر نمایند و از تماس بیش ازحد با دیگران دور بمانند. برخلاف افراد برون گرا که احتیاج به تحریک اجتماعی مداوم دارند، درون گراها در تنهایی انرژی می گیرند. جاده برای آن ها مثل یک پناهگاه سیار است که در آن احتیاجی به پاسخ دادن به ایمیل، حضور در جمع یا تعامل مستمر نیست. این نوع سفر باعث تنظیم مجدد افکار، بازنگری در تصمیم ها و حتی خلق ایده های نو می گردد. نشستن طولانی در خودرو، همراه با چشم انداز های پیوسته در حال تغییر، فرصتی برای اندیشه و بازتاب درونی فراهم می نماید. برای این گروه، سفر به تنهایی یا همراه با یک یا دو نفر نزدیک، آرامش بخش تر از جمع های بزرگ یا سفرهای شلوغ است. در هواپیما چنین فضایی برای تأمل وجود ندارد، چون زمان محدود و فضا فشرده است. به همین علت، سفر جاده ای برای درون گراها تجربه ای آرام و بازسازی نماینده است.

10- سفر هوایی و ذهنیت مقصد محور در مقابل مسیر محور

یکی از تمایزهای عمیق بین مسافران جاده ای و هوایی، ذهنیت مقصد محور (Destination-Oriented) در مقابل مسیر محور (Journey-Oriented) است. کسانی که سفر هوایی را ترجیح می دهند، معمولاً تمرکز اصلی شان روی مقصد نهایی است؛ جایی که باید به آن برسند و از آن لذت ببرند. برای این افراد، مسیر به خودی خود ارزشمند نیست و صرفاً پل رسیدن به مقصد است. در مقابل، کسانی که سفر جاده ای را می پسندند، مسیر را بخشی جدایی ناپذیر از تجربه سفر می دانند. آن ها ممکن است ساعت ها در یک منطقه بمانند، بدون آن که اصراری به رسیدن سریع داشته باشند. ذهنیت مسیر محور اغلب با لذت گرایی تدریجی و انعطاف پذیری بیشتر همراه است. درحالی که ذهنیت مقصد محور با برنامه ریزی دقیق، انتظارات معین و نتیجه گرایی ارتباط دارد. این تفاوت ها نه تنها در سبک سفر، بلکه در نوع نگرش به زندگی نیز بازتاب پیدا می نمایند. کسی که مسیر را مهم تر از هدف می داند، احتمالاً در دیگر عرصه ها نیز از فرایندها بیشتر از نتایج لذت می برد.