15 قطعه برتر پیانو برای عاشقان موسیقی - وبلاگ واحدی

فهرست برترین قطعه های پیانو بی گمان بلندبالا است و هیچ فهرستی را نمی توان کامل دانست، موسیقی دان ها و پیانیست های حرفه ای فهرست خودشان را دارند و مستمعین عادی هم هر کدام با سلیقه شخصی خود به فهرست متفاوتی رسیده اند، با این حال بر سر 15 قطعه انتخابی این مقاله می توان توافق نظر داشت، این قطعات همیشه جریان ساز بوده اند و به منبع الهام آهنگسازان متعددی تبدیل شده اند و این روزها هم آن ها را به وفور می شنوید.

1- سونات مهتاب (Moonlight Sonata) - لودویگ فان بتهوون

یکی از برترین قطعه های پیانو تاریخ که هکتور برلیوز (آهنگساز رمانتیک فرانسوی) آن را به درستی یک مرثیه خوانی تاثیرگذار توصیف نموده است. قطعه شامل سه موومان می گردد که اولی رویاگونه و آرام و دومی کمی شادتر و با ریتم سریع تری است اما موومان سوم می تواند هر پیانیستی را با چالش ایجاد کند و همان طور که بعضی مدرسان پیانو می گویند، یک تمرین خوب برای انگشتان است.

بتهوون سونات مهتاب (یا همان سونات پیانو شماره 14) را سال 1801 تکمیل و آن را در سال 1802 به جولیتا گویچاردی، دانش آموز و دوست اتریشی اش تقدیم کرد. این سونات در دوران حیات بتهوون هم پرطرفدار بود اما در دهه های بعدی به محبوبیت بسیار بالاتری رسید و حتی دمیتری شوستاکوویچ (آهنگساز شاخص روس) در آخرین ساخته اش به آن ادای دین کرد. موومان اول این سونات را در ادامه گوش دهید اما موومان کم نظیر سوم را هم از قلم نیاندازید.

2- نوکتورن در می بمل ماژور، اپوس 9، شماره 2 (Nocturne in E flat major, Op. 9, No. 2) - فردریک شوپن

فردریک شوپن، مشهورترین نوکتورن خود را در سن 20 سالگی تصنیف کرد و احتمالا به همین علت است که شوق جوانی را در آن احساس می کنید. طریقه ای که او قطعه را شروع می نماید و حس وحال والس گونه ای که در ادامه ایجاد می گردد تا به یک اختتامیه دراماتیک برسد، بی علت نیست که اپوس 9 یکی از برترین و زیباترین قطعه های پیانو در نظر گرفته می گردد.

همه قطعه هایی که شوپن ساخته است، چالش برانگیز نیستند و اپوس 9 از آن آثاری است که پیانیست های میانه هم توانایی اجرای آن را دارند. از کنار فضاسازی درخشان این قطعه هم نباید عبور کرد، کافی است چشمان خود را ببندید تا به دنیا دیگری سفر و آرامش واقعی را لمس کنید. شوپن این سه نوکتورن فوق العاده را بین سال های 1831 الی 1832 تصنیف و آن را به مادام ماری پلیل (پیانیست بلژیکی که همسرش کمیل پلیل از دوستان شوپن بود) تقدیم کرد. شماره 2 که مشهورترین است را در ادامه گوش دهید.

3- مهتاب (Clair de Lune) - کلود دبوسی

با اینکه این قطعه معروف کلود دبوسی هم مهتاب نام گذاری شده (مهتاب در حقیقت موومان سوم سوئیت برگاماسک است) اما کنتراست واضحی میان کلاسیسیزم رمانتیکِ بتهوون و امپرسیونیسمِ دبوسی وجود دارد. اجازه ندهید که سادگی اولیه مهتاب شما را فریب دهد، 15 سال طول کشید تا دبوسی بتواند این موومان را تکمیل کند و قطعه شاید در ظاهر آسان به نظر برسد اما اجرای درست و دقیق آن به یک پیانیست باتجربه و ماهر احتیاج دارد.

سوئیت برگاماسک از اولین ساخته های دبوسی بود و او علاقه ای به آن نداشت زیرا فکر می کرد در حدومیزان آثار بعدی اش نیست اما سال ها بعد راضی شد تا آن را منتشر کند. مهتاب را احتمالا در فانتازیا، انیمیشن کلاسیک دیزنی شنیده اید و در مراسم اختتامیه المپیک تابستانی توکیو نیز از آن استفاده شد.

4- سونات پیانو در سی مینور (Piano Sonata in B minor) - فرانتس فهرست

فرانتس فهرست اثر جاودانه اش، سونات پیانو در سی مینور را سال 1854 تکمیل و در یک مجلس خصوصی در حضور یوهانس برامس اجرا کرد. گفته می گردد که در حین اجرا، هنگامی که فهرست به بخش محبوبش رسید، نگاهی به برامس کرد تا واکنش او را ببیند و متوجه شد که برامس در حال چرت زدن است! منتقدان آن دوران هم به او حمله کردند و می گفتند کسی که فکر می نماید این قطعه زیباست، چیزی از موسیقی نمی فهمد یا دیوانه است.

علی رغم این شروع نه چندان شکوهمند، سونات پیانو در سی مینور در گذر زمان به یکی از محبوب ترین و برترین قطعه های پیانو تاریخ تبدیل شد. سونات ها اغلب شامل چهار موومان می شوند اما فهرست هرگز علاقه ای به پیروی از قوانین نداشت و اینجا هم اثر پیچیده تری خلق نموده است که شما را متحیر می نماید. بخشی از این سونات 27 دقیقه ای را در ادامه گوش کنید.

5- صحنه های کودکی (Scenes from Childhood) - روبرت شومان

صحنه های کودکی مجموعه ای کوتاه شامل 13 موومان است که در آن ها، روبرت شومان سعی می نماید تا لحظاتی از دوران کودکی ما را بازسازی کند، از قایم باشک (Hasche-Mann) و شوالیه اسب چوبی (Ritter vom Steckenpferd) تا وهم انگیز (Fürchtenmachen)، این آهنگ ها لحظات تلخ وشیرین و حتی ترسناک یک کودک را یادآور می شوند. در این میان اما موومان شماره 7 یا همان رویابافی (Träumerei) اغلب مشهوترین قطعه در نظر گرفته می گردد و همان طور که از نام آن هم معین است، می خواهد تصویری موزیکال از رویاهای کودک ارائه دهد و بی نهایت خاطره انگیز است (آن را می توانید در ادامه گوش کنید).

شومان برای این مجموعه، 30 موومان نوشت اما در نهایت 17 موومان را کنار گذاشت (البته آن ها را بعدها با یک نام دیگر منتشر کرد). شومان از آنجایی به ایده این مجموعه رسید که همسرش کلارا، گاهی به شوخی به او می گفت که مثل یک بچه رفتار می نماید. رویابافی را در فیلم آهنگ عشق (1947) با بازی کاترین هپبورن نیز می شنوید.

6- کلاویه خوش آهنگ (The Well-Tempered Clavier) - یوهان سباستیان باخ

کلاویه خوش آهنگ در دوران زندگی یوهان سباستیان باخ، ساختارشکن به حساب می آمد و آهنگسازان متعددی را در دهه های بعدی تحت تاثیر قرار داد. باخ آن را در قالب دو کتاب و 48 پرلود و فوگ (هر کتاب شامل 24 قطعه) نوشت، اولی در سال 1722 و دومی در سال 1742، با این حال آن ها را در دوران حیات منتشر نکرد و بعد از مرگش در دسترس قرار گرفتند.

کلاویه خوش آهنگ بعدها به یکی از عناصر کلیدی تدریس پیانو نیز تبدیل شد، حتی روبرت شومان به شاگردانش می گفت که کلاویه به میزان نان شب برای شما واجب است. پرلود 1 از کتاب اول یک نمونه خوب از این مجموعه است که در ادامه می توانید به آن گوش بسپارید.

7- کنسرتو پیانو شماره 5، امپراتور (Piano Concerto No. 5, Emperor) - لودویگ فان بتهوون

یکی از آخرین کنسرتو پیانو های شاهکار بتهوون، امپراتور مدعی جدی دریافت لقب برترین قطعه پیانو تاریخ است. نام مستعار این آهنگ را البته خود آهنگساز انتخاب ننموده است؛ یکی از افسران ناپلئون بناپارت پس از شنیدن شماره 5، آن را چنین توصیف کرد: امپراتورِ کنسرتو پیانوها. پس از موومان خارق العاده اول، موومان دوم شرایط را برای یک اختتامیه درخشان مهیا می نماید و سپس موومان سوم می آید و همه چیز را به راستی نیست و نابود می نماید.

همان طور که از نام غیررسمی این کنسرتو پیانو معین است، حال وهوایی قهرمانانه دارد و گویی در مدح پادشاهان تصنیف شده است. بسیاری از پیانیست های شاخص معاصر، شماره 5 را نواخته اند اما نسخه مدرن پیانیست نروژی، لیف اووه آندسنس در جایگاه ویژه تری قرار می گیرد. بتهوون، امپراتور را به کاردینال آرشیدوک رودولف اتریش تقدیم کرد که دوست، شاگرد و حامی او بود. موومان دوم را در ادامه گوش کنید.

8- لا کامپانلا (La Campanella) - فرانتس فهرست

لا کامپانلا یا همان رنگ کوچک، لقب موومان سوم از مجموعه اتودهای شش گانه فرانتس فهرست است که آن ها را براساس آثار ویولن نیکولو پاگانینی تصنیف و با نام اتودهای پاگانینی منتشر کرد. دو نسخه از این مجموعه وجود دارد که نسخه دوم (1851) اگرچه از نظر ساختاری ساده تر شده است اما آن هم از قطعات بسیار فنی و سخت پیانو محسوب می گردد و هر پیانیستی را با چالش روبه رو می نماید (نسخه ای که این روزها می شنوید، همان دومی است).

اتودهای پاگانینی چند تنظیم متفاوت هم دارد که در میان آن ها، نسخه فروچو بوزونی (رهبر ارکستر ایتالیایی) و مارک-آندره هملین (آهنگساز کانادایی)، برجسته تر هستند. ناگفته نماند که فرانتس فهرست هر دو نسخه این اتودها را به کلارا شومان تقدیم نموده بود. موومان سوم را در ادامه گوش دهید.

9- سونات پاتِتیک (Sonata Pathétique) - لودویگ فان بتهوون

یک اثر تکرارنشدنی دیگر از بتهوون افسانه ای که سزاوارانه در فهرست برترین قطعه های پیانو تاریخ قرار می گیرد. بتهوون این سونات را در سال 1798 تصنیف کرد و تا به امروز، یکی از شاخص ترین آثار کارنامه هنری او در نظر گرفته می گردد. از همان نت های اول، سونات پاتِتیک (سونات شماره 8) شما را به دنیای سرشار از احساسات منتقل می نماید.

در حالی که نخستین موومان فضای نسبتا تاریکی دارد، موومان دوم غم انگیزتر می گردد و مستقیما با قلب شما صحبت می نماید، سپس موومان سوم با یک انرژی مضاعف و حس سرزندگی از راه می رسد که بی نهایت خوشایند است. سونات پاتِتیک سفری پرهیاهو به دنیای احساسات است و بازتابی از لحظات چالش برانگیز زندگی بتهوون محسوب می گردد که آن ها را با زیبایی هنر تلطیف نموده است. انتخاب میان موومان دوم و سوم امکان پذیر نبود، بنابراین هر دو را در ادامه می توانید گوش دهید.

10- کنسرتو پیانو (Piano Concerto) - کلارا شومان

کلارا شومان (همسر روبرت شومان و از دوستان نزدیک یوهانس برامس) یکی از برترین پیانیست های زمانه اش بود اما متاسفانه به دلایل نامعلوم از آهنگسازی فاصله گرفت. او در این رابطه نوشته است: در گذشته باور داشتم که استعداد دارم اما این تفکرات را کنار گذاشتم؛ یک زن نباید علاقه ای به آهنگسازی داشته باشد، تا به امروز زنی پیدا نشده است که بتواند این کار را انجام دهد. آیا باید انتظار داشت که من همان زن باشم؟.

معین نیست که آیا او از دیگران بازخوردهای منفی دریافت کرد و به چنین دیدگاهی رسید یا چون در آن دوران پیانو نوازی مردانه به حساب می آمد، رویاهایش را رها کرد اما در هر صورت، کنسرتو پیانو (که شامل سه موومان می گردد) چشمه ای از استعدادهای ذاتی کلارا شومان را به نمایش می گذارد و یکی از برترین قطعه های پیانو قرن نوزدهم است. او تصنیف این قطعه را در سن 13 سالگی شروع و یک سال بعد، آن را با مشاوره همسرش روبرت شومان تکمیل کرد. این قطعه حقیقتا زیبا و جادویی است. موومان دوم که عشق نام دارد را در ادامه گوش دهید.

11- سونات پیانو شماره 11، تُرکیش مارش (Piano Sonata No. 11, Rondo alla Turca) - ولفگانگ آمادئوس موتسارت

سومین موومان این سونات که با نام تُرکیش مارش هم شناخته می گردد، به قدری محبوب شد که در گذر زمان، هویت مستقل خود را پیدا کرد و احتمالا بیشتر از کلیت سونات پیانو شماره 11 شنیده شده است. ولفگانگ آمادئوس موتسارت این موومان را با الهام از آهنگ های ارتشی ترکی ساخته و اولین چیزی که توجه شما را جلب می نماید، ریتم سریع و فضاسازی بانشاط آن است.

ترکیش مارش از زمانه اش جلوتر بود و همچنان محبوبیت بسیار بالایی دارد. موتسارت با این قطعه بار دیگر نشان می دهد که درک عمیقی از هارمونی دارد و می تواند در هر فرم و ساختاری هماهنگی و تعادل ایجاد کند.

12- کنسرتو پیانو شماره 2 در دو مینور (Piano Concerto No.2 in C minor) - سرگئی راخمانینف

با اینکه از سرگئی راخمانینف در مقایسه با دیگر بزرگان کمتر صحبت می گردد اما او بی تردید یکی از برترین پیانیست های تاریخ است. نقطه اوج مهارت ها و استعدادهای او را در کنسرتو پیانو شماره 2 در دو مینور می شنوید، قطعه ای که راخمانینف را به عنوان یک پیانیست برجسته اثبات کرد زیرا نه تنها زیبا و سرشار از احساسات است بلکه نواختن آن ها هم برای پیانیست های دیگر آسان نیست.

پس از شکست اولین سمفونی اش (که بازخوردهای منفی متعددی از سوی منتقدان دریافت کرد)، راخمانینف با کنسرتو پیانو شماره 2 کارنامه هنری خود را احیا کرد. در این کنسرتو که از قلب موسیقی روسیه آمده است، زیبایی ویژه ای نهفته است که هر نوع سلیقه ای را مجذوب خود می نماید. موومان اول را در ادامه گوش دهید.

13- لیبستروم شماره سه (Liebestraum No. 3) - فرانتس فهرست

لیبستروم شماره سه که با نام رویاهای عشق نیز شناخته می گردد، مجموعه ای کوتاه شامل سه قطعه پیانو است که فرانتس فهرست آن ها را در سال 1850 تصنیف کرد. او این قطعه ها را در ابتدا برای اشعاری از لودویگ اولاند و فرایلیگرات فردیناند ساخته بود اما نسخه بدون کلام آن ها را نیز در همان سال تنظیم کرد.

فرانتس فهرست پیروز شده است تا عصاره اشعار زیبای اولاند و فردیناند را به این قطعه بیاورد و حتی بدون اینکه آن اشعار را بخوانید، از لیبستروم شماره سه احساسات مختلفی همچون انزوا، عشق و شفقت دریافت می کنید. مطابق معمول، فهرست اینجا هم مهارت های نوازندگی خود را به رخ می کشد و با قطعه های سختی روبه رو هستیم که نواختن آن ها برای پیانیست های تازه وارد آسان نیست. این سه قطعه که با کادنزا به به یکدیگر متصل شده اند را در ادامه گوش دهید.

14- نوکتورن در دو مینور، اپوس 48، شماره 1 (Nocturne in C minor, Op. 48, No. 1) - فردریک شوپن

نمایش نامه نویس مشهور فرانسوی، اِرنست لگووه در توصیف شوپن می گفت: شخصیت، نواختن و آهنگسازی های شوپن چنان متوازن هستند که همچون اجزای صورت، نمی توان آن ها را از یکدیگر جدا کرد. او پُربیراه نمی گوید و چشمه ای از دیدگاه لگووه را می توانید در اپوس 48 پیدا کنید که اغلب یکی از سخت ترین نوکتورن های فردریک شوپن در نظر گرفته می گردد و قطعه سیاه و غم انگیزی است.

شوپن این قطعه را سال 1841 تصنیف و آن را به یکی از شاگردان محبوبش، مادام لوری دوپره تقدیم کرد (اگرچه حق انتشار این نوکتورن را بعدها فروخت). در حالی که بعضی از موسیقی دانان، شماره 1 را یکی از مهم ترین ساخته های شوپن می دانند اما منتقدانی همچون چارلز ویلبی می گویند که سزاوار چنین معروفیت و محبوبیتی نیست و نباید یکی از برترین قطعه های پیانو در نظر گرفته گردد. در هر صورت، می توانید آن را گوش دهید و خودتان قضاوت کنید.

15- ژیمنوپدی (Gymnopédies) - اریک ساتی

یک قطعه مینیمال اما به شدت زیبا که می توانیم آن را یک نماینده خوب برای آثار امپرسیونیستی بدانیم، ژیمنوپدی مدرن و گاهی از نظر ملودی غافل گیر کننده است و فضای مرموز و متفاوتی دارد که خلق آن تنها از آهنگساز نابغه ای همچون اریک ساتی برمی آید.

ژیمنوپدی مجموعه ای از سه قطعه پیانو است که اریک ساتی تصنیف آن ها را در سال 1895 به انتها رساند (آن ها همچون لیبستروم شماره سه متصل هستند). در این قطعه ها، نوعی ملایمت و آهستگی ویژه وجود دارد که بعدها به پایه واساس موسیقی امبینت تبدیل شد. جذابیت اصلی ژیمنوپدی اما در همان سادگی منحصربه فردش است، ساتی برای خلق یک موسیقی رویاگونه و آوانگارد، به ساختارهای پیچیده تکیه نمی نماید. عناصر و فضاسازی ژیمنوپدی بعدها در موسیقی جاز و گاسپل نیز استفاده شد.