دلیل خون دماغ چیست و این مشکل چه زمانی نگران کننده است؟
به گزارش وبلاگ واحدی، به علت محل قرارگیری بینی که درست در وسط صورت است و تراکم بالای عروق خونی در داخل آن، اغلب ما در طول زندگی خود حداقل یک بار خون دماغ را تجربه نموده ایم. هنگامی که غشای مخاطی بینی خشک می گردد، با کوچکترین تحریک یا وارد کردن انگشت به داخل بینی احتمال بروز خونریزی وجود دارد. با توجه به اینکه بینی مملو از عروق خونی است، هر گونه صدمه جزئی به آن می تواند به خونریزی شدید منجر گردد.
معمولا خون دماغ نگران نماینده نیست، اما در موارد نادر به خصوص زمانی که خونریزی مداوم یا شدید است، می تواند خطرناک باشد. در این مقاله از خبرنگاران مگ، درباره علل خون دماغ و نحوه تشخیص و درمان آن صحبت نموده و به این سؤال پاسخ می دهیم که چه زمانی باید برای درمان این مشکل به پزشک مراجعه کرد. با ما تا انتهای این مطلب همراه باشید.
خون دماغ چیست؟
بینی تعداد زیادی عروق خونی دارد که به گرم و مرطوب کردن هوایی که تنفس می کنید، یاری می نمایند. خون دماغ یا خونریزی از بینی که به آن اپیستاکسی (Epistaxis) هم می گویند، به خونریزی ای اشاره دارد که معمولا در اثر آسیب دیدگی این عروق رخ می دهد. بسته به ناحیه ای که دچار آسیب شده، پزشک می تواند خونریزی بینی را به دو دسته قدامی که شایع تر است و خلفی که به احتمال زیاد به درمان پزشکی احتیاج دارد، طبقه بندی کند.
خونریزی قدامی به خونی اشاره دارد که از دیواره بین دو سوراخ بینی منشاء می گیرد. این قسمت از بینی حاوی تعداد زیادی عروق خونی ظریف است. خونریزی قدامی معمولا در بچه ها مشاهده می گردد و می توان به راحتی آن را در منزل درمان کرد.
خونریزی خلفی به قسمت های انتهایی یا عمیق تر بینی، محلی که شاخه ای از سرخرگ وارد بینی می گردد، مرتبط است. خونریزی خلفی در مقایسه با خونریزی قدامی شدیدتر و جدی تر بوده و ممکن است به مراقبت پزشکی احتیاج داشته باشد. این نوع خونریزی معمولا بزرگسالان را درگیر نموده و باعث می گردد که خون به سمت گلو جریان پیدا کند.
خونریزی بینی در بچه ها و افراد سالمند شایع تر است، اما در بیشتر اوقات جدی نیست. بعلاوه در مبتلایان به اختلالات خونریزی یا بیماری های خونی ژنتیکی، افرادی که داروهای رقیق نماینده خون مصرف می نمایند و کسانی که به وسیله بینی دارو دریافت می نمایند، رایج است.
دلایل شایع خون دماغ کدامند؟
خونریزی بینی از پاره شدن عروق خونی بینی ناشی می گردد و ممکن است علت واضحی نداشته باشد. خشکی هوا شایع ترین علت خون دماغ است. زندگی در آب و هوای خشک و استفاده از سیستم گرمایش مرکزی می تواند به خشک شدن غشاهای بینی که بافت های داخل بینی هستند، منجر گردد. این خشکی باعث پوسته پوسته شدن داخل بینی می گردد. در این شرایط، در اثر تحریک بینی یا وارد کردن انگشت به درون آن ممکن است خونریزی رخ دهد.
مصرف آنتی هیستامین ها و سایر داروهایی که در درمان آلرژی، سرماخوردگی یا مسائل تنفسی کاربرد دارند هم می تواند غشای بینی را خشک نموده و باعث خونریزی گردد. سایر دلایل خونریزی بینی شامل موارد زیر می شوند:
- وارد کردن انگشت به داخل بینی
- وارد آمدن ضربه شدید به بینی
- هوای سرد
- وارد کردن یک جسم خارجی به داخل بینی
- آلرژی
- عطسه مکرر
- عفونت مجاری تنفسی فوقانی
برخی از علل خون دماغ که به احتمال زیاد به درمان تخصصی احتیاج دارند، عبارتند از:
- وارد آمدن ضربه شدید به بینی، به ویژه اگر به سر هم ضربه وارد شده باشد
- ابتلا به اختلالات خونی مانند بیماری
- استفاده از داروهای رقیق نماینده خون مانند هپارین
- ابتلا به بیماری های ژنتیکی مانند (Von Willebrands disease)
- داشتن فشار خون بسیار بالا که تحت عنوان فشار خون بحرانی شناخته می گردد
- ابتلا به سرطان سر و گردن
حوادثی که ممکن است باعث خون دماغ شوند، عبارتند از: زمین خوردن، تصادف رانندگی یا مشت زدن به صورت. خونریزی بینی که پس از سانحه رخ می دهد غالبا نشان دهنده شکستگی بینی، شکستگی جمجمه یا خونریزی داخلی است.
علت خون دماغ چگونه تشخیص داده می گردد؟
پزشک برای اینکه علت خونریزی از بینی را پیدا کند، معاینه بدنی انجام می دهد. بدین منظور بینی شما را از نظر وجود اجسام خارجی در داخل آن آنالیز می نماید. سپس از شما درباره سابقه پزشکی و داروهایی که مصرف می کنید، سؤالاتی می پرسد. اگر علائم دیگری را تجربه می کنید یا اخیراً دچار حادثه شده اید، آن را با پزشک در میان بگذارید.
هیچ آزمایش خاصی برای معین علت خون دماغ وجود ندارد. با این حال، پزشک ممکن است از روش های تشخیصی زیر برای پیدا کردن علت یاری بگیرد:
- شمارش کامل سلول های خونی (CBC) که یک آزمایش خون برای آنالیز اختلالات خونی است.
- زمان ترومبوپلاستین نسبی (PTT) که با آزمایش خون معین شده و مدت زمانی که برای لخته شدن خون لازم است را نشان می دهد.
- آندوسکوپی بینی
- سی تی اسکن (CT) بینی
- تصویربرداری با اشعه ایکس از بینی و صورت
درمان خون دماغ چیست؟
بسیاری از افراد دچار خونریزی بینی می شوند و در بیشتر موارد، خونریزی پس از چند دقیقه بند می آید. چه خونریزی جزئی باشد و چه شدید، توصیه می گردد که از یاری های اولیه برای کاهش یا توقف آن بهره ببرید. برای این کار باید بنشینید، سر خود را کمی به سمت جلو خم کنید، به وسیله دهان نفس بکشید و قسمت نرم بینی را به مدت 10 دقیقه فشار دهید.
در هنگام خون دماغ شدن دراز نکشید. چون این کار باعث بلعیدن خون و تحریک معده می گردد. بعد از 10 دقیقه، بینی خود را رها نموده و آنالیز کنید که آیا خونریزی متوقف شده است یا خیر. در صورت ادامه یافتن خونریزی این مراحل را دوباره تکرار کنید. برای جلوگیری از خونریزی می توانید یخ یا کمپرس سرد هم روی بینی خود قرار دهید.
اگر خونریزی از بینی شدید باشد یا به دفعات زیاد رخ دهد، به مراقبت پزشکی احتیاج است. درمان خون دماغ به علت بروز آن بستگی داشته و شامل موارد زیر می گردد:
- بستن بینی: در این روش چیزی شبیه به گاز استریل در داخل بینی قرار می گیرد تا خونریزی متوقف گردد. این کار باعث ایجاد فشار مداوم و جذب خون اضافی شده و به لخته شدن خون یاری می نماید.
- استفاده از قطره، اسپری، پماد یا ژل: مواد روان نماینده به مرطوب نگه داشتن مجرای بینی یاری می نمایند. اسپری های بینی هم می توانند عروق خونی بینی را منقبض نمایند.
- تغییر دارو: اگر دارو علت خون دماغ باشد، ممکن است پزشک تغییر دارو را توصیه کند. ذکر این نکته لازم است که نباید قبل از مشورت با پزشک داروی خود را تغییر دهید.
- سوزاندن رگ بینی: در این روش از سوآب شیمیایی یا یک وسیله الکتریکی برای مسدود کردن ناحیه ای که دچار خونریزی شده، استفاده می گردد.
- جراحی: اگر سایر روش ها در درمان خون دماغ مؤثر نباشند، روش هایی مانند بخیه زدن یا بستن عروق خونی می تواند از خونریزی جلوگیری کند.
چه زمانی خون دماغ به مراقبت پزشکی احتیاج دارد؟
اگر خونریزی از بینی ویژگی های زیر را داشت، توصیه می گردد که برای درمان آن به پزشک مراجعه کنید:
- شدید است.
- باعث شده احساس ضعف یا سرگیجه داشته باشید.
- انجام فعالیت های روزمره را مختل نموده است.
در موارد زیر هم باید در پی مراقبت های اورژانسی باشید:
- خونریزی بیش از 15 تا 30 دقیقه طول بکشد.
- در گذشته، به علت خونریزی از بینی در بیمارستان بستری شده باشید.
- سابقه دریافت خون به علت خون دماغ شدن را داشته باشید.
- اخیراً حداقل سه بار خونریزی از بینی و سردرد را به طور همزمان تجربه نموده باشید.
هنگامی که افراد زیر دچار خون دماغ می شوند، لازم است با پزشک تماس بگیرید:
- بچه ها کمتر از دو سال
- افرادی که از داروهای رقیق نماینده خون استفاده می نمایند.
- افرادی که علائم کم خونی دارند
- افرادی که به علت بیماری فرآیند انعقاد خون در آن ها به طور صحیح انجام نمی گردد.
چگونه می توان از خون دماغ شدن پیشگیری کرد؟
اگرچه پیشگیری از همه دلایل خون دماغ ممکن نیست، اما رعایت نکات زیر می تواند احتمال بروز این مشکل را کاهش دهد:
- وارد نکردن انگشت به داخل بینی
- فین کردن آهسته
- تمیز و مرطوب نگه داشتن بینی با استفاده از اسپری سرم نمکی یا ژل
- در صورت امکان استفاده از دستگاه بخور برای مرطوب نگه داشتن محیط
- دوری از عوامل محرک مانند دود
- اجتناب از مواد آلرژی زا و کنترل آلرژی ها
- انجام اقدامات لازم برای کنترل بیماری هایی که به داروهای رقیق نماینده خون احتیاج دارند.
کلام پایانی
خون دماغ می تواند ترسناک و نگران نماینده باشد، اما معمولا نشانه ابتلا به یک مشکل جدی نیست. عوامل متعددی مثل مصرف برخی داروها، وارد کردن انگشت به درون بینی و وارد آمدن ضربه به بینی در بروز این مشکل نقش دارند. بیشتر خونریزی های بینی از نوع قدامی هستند که اغلب در منزل درمان می شوند. معمولا خونریزی های قدامی به طور ناگهانی اتفاق افتاده و مدت زمان زیادی طول نمی کشند.
در صورتی که خونریزی شدید است یا بند نمی آید، باید به پزشک مراجعه کنید. بعلاوه اگر خونریزی بینی در اثر وارد آمدن ضربه به سر ایجاد شده یا به ضعف، مسائل تنفسی یا بلع میزان قابل توجهی از خون منجر شده، به مراقبت پزشکی احتیاج دارید. خونریزی بینی ممکن است در افرادی که دچار اختلالات خونی هستند، افرادی که داروهای رقیق نماینده خون مصرف می نمایند و اشخاصی که به وسیله بینی دارو دریافت می نمایند، شدیدتر باشد.
این مطلب صرفا جنبه آموزش و اطلاع رسانی دارد. پیش از استفاده از توصیه های این مطلب حتما با پزشک متخصص مشورت کنید. برای اطلاعات بیشتر بیانیه برطرف مسؤولیت خبرنگاران مگ را بخوانید.
منابع: medicalnewstoday, healthline
منبع: دیجیکالا مگ